ΤΟ ΧΑΝΙ ΚΑΡΑΠΙΣΤΟΛΗ- ΝΤΑΚΟΥΙΝΟΥ
Ένα χιλίομετρο , περίπου , βορειοδυτικά , απ’ το χάνι Κολοκύθα , και λίγο πριν τη διασταύρωση του κεντρικού δρόμου , με τον επαρχιακό , χωματόδρομο , που πήγαινε προς Διακόπι και Δάφνο , υπήρχε το χάνι του Καραπιστόλη , τελευταίος χανιτζής ήταν ο μπάρμπα Μήτσος Καραπιστόλης ή Ντακουίνος .
Άγνωστο από πότε άρχισε να λειτουργεί το χάνι αυτό , πάντως ήτα μέσα στα πλατάνια , διώροφο κι’ αυτό , διέθετε και χώρο για ύπνο , αλλά και ολόγυρα είχε άπλα , για τα κοπάδια , που κατέβαιναν , για να επιβιβασθούν στα φορτηγά .
Στην περίοδο του 1821 , το χάνι αναφέρεται και σαν το χάνι του Σκορδά , παρότι υπάρχουν αναφορές και άλλων χανιών , σε άλλες περιοχές της Ελλάδας , με την ονομασία αυτή . Ο Λιδορικιώτης συγγραφέας , Γιώργος Καψάλης , στο βιβλίο του “ Η Φωκίδα στο 1851 “ , αναφέρει :
“ Ο Κιουταχής όμως μετά τη νίκη του στο Μεσολόγγι , θέλησε να ξεμπερδεύει μια και καλή με τη Δωρίδα , και αποφασίζει να χτυπήσει τα ορεινά , από Πενταγιού και πάνω . Επικεφαλής δυο χιλιάδων Τούρκων , φεύγει από Λομποτινά και φτάνει στην Πενταγιού . Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν οι Ράγκος και Τζόγας . Έγινε μάχη φοβερή , στις 30 Ιουλίου 1826 , όπου οι Τούρκοι αποδιώχτηκαν προς το ποτάμι Κόκκινος και σταμάτησαν στου Σκορδά το χάνι , το γνωστό στις μέρες μας χάνι Καραπιστόλη . Εκεί όμως τους χτύπησε ο Σκαλτσάς και γέμισε το ποτάμι κουφάρια και λαβωμένους . Στην Πενταγιού οι Τούρκοι είχαν 46 σκοτωμένους και 8 αιχμαλώτους , έχασαν και πολλά άλογα φορτωμένα “.
Υπάρχει επίσης και κάποια άλλη σχετική αναφορά στα απομνημονεύματα του Νικολάου Κασομούλη , στο έργο του “Στρατιωτικά ενθυμήματα “ :
“ Οι Δήμος Σκαλτσάς , Γεώργιος Κίτζιος , Γεωργάκης Βαλτινός , Αναγν. Καραγιάννης , καθώς και ο Γεν. Έφορος των στρατευμάτων της Στερεάς Γ. Αινιάν , ευρίσκοντο τοποθετημένοι ταις περισσότερες φοραίς κατά το Κλήμα και Σκορδά το Χάνι , και είχαν προκατειλημμένον το γεφύρι υποκάτω του Λιδορικίου , θέσιν εις την οποίαν πολεμήσαντες με τους εχθρούς , πολλάκις τους ενίκησαν “.
Βέβαια , πέρα απ’ τις ιστορικές αυτές αναφορές , δεν υπάρχει καμιά μαρτυρία , ντόπιου , που να μεταφέρθηκε από γενιά σε..γενιά , αναφορικά με το θέμα αυτό , θα πρέπει όμως να αναφέρουμε , πως στην περιοχή μας , στη Δωρίδα , και ιδιαίτερα στο χωριό μας το Λιδορίκι , λεγόταν , και ίσως ακόμα να λέγεται , η..έκφραση : “ Καλή αντάμωση στου Σκορδά το χάνι “ , συνήθως όταν αναφέρονταν σε..αόριστη , σε μη..συγκεκριμένη , χρονικά ή και..τοπικά ακόμα , συνάντηση ..
Ο μπάρμπα Μήτσος , ο Ντακουίνος , ήταν κοντός , λγόσωμος , συγγενής μας , και ερχόταν τακτικά στο Λιδορίκι , ενώ προσωπικά τον ..επισκεπτόμουνα κάθε..χρόνο , στις 6 Αυγούστου , στο πανηγύρι της Αγίας Σωτήρας , έτσι λέγανε , ένα μικρό εκκλησάκι , που ήταν στην απέναντι όχθη του ποταμιού , και φυσικά , απέναντι απ’ το χάνι . Στο εκκλησάκι αυτό , που ανήκε μάλλον στο Λούτσοβο , τον Κόκκινο , και ήταν στην ακροποταμιά , μέσα στα ΄δέντρα ,τη μέρα αυτή , γινόταν ένα όμορφο , απλό , πανηγύρι , και έρχονταν απ’ όλα τα γύρω χωριά , κι’ απ’ το Λιδορίκι , βέβαια συγκοινωνίες δεν υπήρχαν , ει μη μόνο δυο ταξί , του μπάρμπα Βασίλη Ρέλλου και του Γιάννη Μποβιάτση , τα περίφημα..δίδυμα..Φορτάκια ..
ΧΑΝΙ ΚΑΡΑΝΑΣΟΥ
Συνεχίζοντας το δρόμο μας , από Λιδορίκι προς Άμφισσα , και σε μικρή απόσταση μετά το Χάνι Κότταρη , συναντάμε , δεξιά πάνω στο δρόμο , κάτω ακριβώς απ’ το Μαλανδρίνο το “ Χάνι Καρανάσου “.
Άρχισε να λειτουργεί το 1930 , απ΄τον Βασίλη Καρανάσο , ήταν ένα μεγάλο κτίσμα , ισόγειο και υπόγειο , και είχε και τρία μικρότερα πέτρινα κτίρια , για τις ζωοτροφές και τα ζώα . Είχε δυο πηγάδια , για τις ανάγκες του σε νερό , και ΄στον γύρω ιδιόκτητο χώρο , καλλιεργούσαν κηπευτικά .
Λειτουργούσε συνέχεια μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1960 , και κατά την περίοδο του μεσοπολέμου , εκτός από χάνι-καφενείο , είχε και αλευρόμυλο , σε παρακείμενο κτίριο .
Ο ιδιοκτήτης του , Βασίλης Καρανάσος , γεννημένος το 1882 , ήταν δραστήριος και αγαπητός στην περιοχή , το 1908 αναζήτησε την ..τύχη του στην Αμερική , όπου και δούλεψε μέχρι το 1920 , που επέστρεψε στην Ελλάδα και πήρε μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία .
Στην ξενιτειά , δούλεψε , όπως όλοι οι πρωτομετανάστες , στις σιδηροδρομικές γραμμές , σαν επιστάτης , και επιστρέφοντας έφερε και κάποιο κομπόδεμα , μ’ αυτό αγόρασε μια μεταχειρισμένη μηχανή και το 1935 , ξεκίνησε το μηχανοκίνητο αλευρόμυλο , μαζί με τον Γιάννη Κονισιώτη , απ’ την Πλέσσια , Αμυγδαλιά , που ήταν και τεχνίτης , και έτσι μαζί με το μύλο του Κότταρη , εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των γύρω χωριών , Μαλανδρίνο , Αμυγδαλιά , Βραίλα , Σώταινα , Μηλιά κ.α .
Τον Αύγουστο του 1944 , στις γενικότερες ..εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών , στην περιοχή μας , φυσικά δεν γλύτωσε και το χάνι με όλες τις υπόλοιπες εγκαταστάσεις του . Απ’ όσα λένε οι ντόπιοι , αφορμή , για την καταστροφή , αν και δεν ήταν..απαραίτητο να υπάρχει ..αφορμή , ήταν το γεγονός ότι στο σπίτι έμενε κάποιος εργολάβος – μηχανικός , ονόματι Σκανδάλης , του οποίου η γυναίκα συνεργαζόταν με τους Εγγλέζους , λέγεται μάλιστα , πως στο σπίτι βρέθηκε ασύρματος , όπως επίσης και διάφορα αντικείμενα των Εγγλέζων .
Μετά την απελευθέρωση , ο Βασίλης Καρανάσος , σε μεγάλη πια ηλικία , ξαναχτισε , με πολύ κόπο το χάνι και το λειτούργησε ο ίδιος μέχρι το 1960 , που έφυγε απ’ τη ζωή . Στη συνέχεια , το χάνι το λειτούργησε ο γαμπρός του , Σπύρος Καρανάσος με την κόρη του την Κούλα . Το χάνι αυτό , δεν είχε μόνο τις συνηθισμένες δραστηριότητες των χανιών , είχε και πολλές άλλες , λειτούργησε και σαν σταθμός των υπεραστικών λεωφορείων του ΚΤΕΛ Φωκίδας , και χώρος ..στάθμευσης των μεταφορικών ζώων , των κατοίκων των γύρω χωριών , που τα άφηναν εκεί , έπαιρναν το λεωφορείο , πήγαιναν στις δουλειές τους , στην Άμφισσα , Ετρατεινή ή Λιδορίκι , και επιστρέφοντας , τα παραλάβαιναν και γύριζαν στα χωριά τους . Επίσης΄ήταν και τηλεφωνικό γραφείο , εκεί ακόμα άφηναν τα λεωφορεία και τους ταχυδρομικούς σάκους για το Μαλανδρίνο .
Περιστασιακά , ακόμα , στα βοηθητικά κτίσματα , στήνονταν διάφορα..εργαστήρια , από πλανόδιους τεχνίτες , βαρελάδες , καρεκλάδες , κοφινάδες , καλαϊτζήδες , που εκεί έδρευαν για κάποες μέρες , εξυπηρετώντας τα γύρω χωριά , κι’ ακόμα , ήταν και ..κέντρο σφαγής ζώων , απ’ τους διάφορους , περαστικούς ζωέμπορους τους ονομαζόμενους “ Τσαμπάσηδες “ , που με έδρα το χάνι , γυρνούσαν στα χωριά , παζάρευαν , αγόραζαν ζωντανά τα ζώα , και τα έφερναν στο χάνι , όπου , σε πρόχειροφκιαγμένο επί τούτου , σφαγείο , τα έσφαζαν και τα μετέφεραν στην Αθήνα ή σε άλλες πόλεις .
Για μερικά δε χρόνια , περίπου 5 , 1955-60 , σε ένα απ’ τα κτίσματα , λειτούργησε και τυροκομείο , απ’ τον Βουνιχωρίτη , Βασίλη Βασιλόπουλο , εκεί λοιπόν συγκέντρωναν το γάλα , απ’ τα γιδοπρόβατα της περιοχής , το έπηζαν , και το τυρί το μετέφεραν στην Αθήνα , με τα φορτηγά της περιοχής .
Κάτι παραπάνω , λοιπόν , από ένα απλό χάνι , ήταν αυτό του μπάρμπα Βασίλη , “ κόμβος “ , όπως έλεγε κι’ ο αξέχαστος Λογοθετίδης , σε κάποιο έργο του , σημέιο ..αναφοράς ήταν , όπως παλιότερα στην Αθήνα , το φαρμακείο του ..Μπακάκου , στην Ομόνοια , εκεί γίνονταν συναντήσεις , εκεί..στάθμευαν τα…ζα τους , όσοι ταξείδευαν , και απο κει τους παραλάβαιναν οι συγγενείς , φίλοι αλλά και ..αγωγιάτες , γιά να πάνε στα χωριά..
Σήμερα , το κτίσμα , ανακαινισμένο , και κατάλληλα διαμορφωμένο , χρησιμοποιείται σαν κατοικία , του Σπύρου και της Κούλας Καρανάσου , εξακολουθώντας , φυσικά , να αποτελεί..σημείο αναφοράς αλλά και..συνάντησης , αφου σε κοντινή , μάλιστα , απόσταση , στο δρόμο προς την Αμυγδαλιά , έχουν κτισθεί και οι φυλακές , υψίστης ασφαλείας , του Μαλανδρίνου , σε πολύ κοντινή δε απόσταση , απ’ το Χάνι Καρανάσου , στην αριστερή όμως πλευρά του δρόμου , και κάτω ακριβώς απ΄το χωριό Μαλανδρίνο , υπάρχουν και τα ερείπια των άρχαίων τειχών της Φωκικής πόλης Φύσκος , που , δυστυχώς , δεν έχουν αξιοποιηθεί .
Αρχείο Κ. Καψάλη
ΤΟ ΧΑΝΙ ΚΟΤΤΑΡΗ ΣΤΟ ΜΑΛΑΝΔΡΙΝΟ
Το κτίριο του αλευρόμυλου , και στο βάθος το ανώγειο κτίσμα , που παλιά ήταν χάνι .
Ένα απ’ αυτά , ήταν και το χάνι με τον αλευρόμυλο του Κότταρη . Οι Κοτταραίοι , κατάγονταν απ’ το Δάφνο , τη..Βοστινίτσα , όπως το λέγαν παλιότερα , ορεινό χωριό της Δωρίδας , με πολλά κοπάδια γιδοπρόβατα . Το 1912 , ο Γιώργος Κότταρης , που έμενε στο Λιδορίκι , έχτισε , πάνω στο δημόσιο δρόμο Λιδορικίου – Άμφισσας , κάτω απ’ το Μαλανδρίνο , δυο δωμάτιά σπίτι και .έστησε και τον.. μηχανοκίνητο αλευρόμυλό του , σε ένα διπλανό κτίσμα , για να εξυπηρετεί τους κατοίκους των γύρω χωριών , Μαλανδρίνο , Βραίλα , Σώταινα , Μάκρυση , Πλέσσια , Μηλιά , Λεύκα , Σκαλούλα ακόμα και Λιδορίκι . Άλλος μύλος δεν υπήρχε εκαί γύρω , εκτός απ’ τον μηχανοκίνητο του Καρανάσου , λίγο παρακάτω , και στο Βελούχι των Ανδριτσαίϊκων νερόμυλων , που ήταν σε απόσταση απ’ τα γύρω χωριά , ενώ ήταν πολύ κοντύτερα στο Λιδορίκι .
Η μηχανή του αλευρόμυλου , ήταν , όπως λέγεται Γερμανικής προέλευσης , κάτι , που κατά τα..λεγόμενα πάντα , συνέτεινε στο να μη πειράξουν τον αλευρόμυλο οι Γερμανοί το 1943 , παρότι κατέστρεψαν σχεδόν όλα τα γύρω χωριά .
Παράλληλα όμως με τις δραστηριότητες του αλευρόμυλου , ο Κότταρης ανέπτυξε και τον τομέα των εργασιών ..εξυπηρέτησης των μετακινούμενων κατοίκων απ΄τις ορεινές περιοχές όχι μόνο της Δωρίδας . Οι κάτοικοι των χωριών της Παρνασσίδας , Μαυρολιθλαρι , Στρώμη , Καλοσκοπή , Μουσουνίτσες , αλλά και Δωρικών χωριών , Συκιάς , Κονιάκου κλπ . κατέβαιναν για να πουλήσουν τα γεωργο..κτηνοτροφικά τους προϊόντα , γαλακτοκομικά , πατάτες , φασόλια , κάστανα , κυρίως προς Ερατεινή και τα γύρω χωριά , όπου επικρατούσε ακόμα ..τότε , η..συναλλαγή , πράμα με..πράμα , δίναν δηλαδή ..τυρί , βούτυρο , μαλλιά , κυρίως και παίρναν ΄γιά ..αντάλλαγμα , λάδι και ελιές και κάνα..ψάρι φρέσκο , που δεν τα ‘βλεπαν ούτε στα όνειρά τους , και βέβαια , απ’ τη Στρώμη κατέβαζαν τις υπέροχες πατάτες τους που ήταν ονομαστές σ’ όλη την περιοχή , όπως και τα μήλα τους ..
Σε..κόμβο , λοιπόν , εξελίχθηκε το Κοτταραίϊκο χάνι , σιγά-σιγά , και με την αλλαγή των συγκοινωνιακών συνθηκών , και έτσι περιορίζονταν μέρα τη..μέρα οι..υπηρεσίες ..χανιού , κερδίζοντας ..χώρο οι..διαμετακομιστηκές , αφού εκεί , έπαιρναν τη συγκοινωνία γία να ταξειδέψουν , και ήταν πιά ..στάση λεωφορείων και φορτηγών , αφού μάλιστα , κόρη Κότταρη , είχε παντρευτεί το Γιάννη Σι΄πωκο , απ’ το Δάφνο κι’ αυτός , που ήταν απ’ τους παλιότερους αυτοκινητιστές της περιοχής .
Όπως προαναφέραμε , δίπλα στο κτίριο του αλευρόμυλου , υπήρχε και το διώροφο κτίσμα , στο ανώγειο του οποίου διέμενε η οικογένεια , και στο ισόγειο λειτουργούσε καφενείο , που πρόσφερε και πρόχειρο φαγητό , δίλα δε υπήρχαν και αποθήκες γιά τις ζωοτροφές αλλά και γιά το..στάλισμα των ζώων ..
Ο τελευταίος απ’ τους Κοτταραίους , που δούλεψε τον αλαευρόμυλο και το..χάνι , ήταν η κόρη Κότταρη , Αθηνά , αν δεν κάνωομε λάθος ,που είχε παντρευτεί το Γιάννη Σιώκο , αυτή το κράτησε μέχρι τη δεκαετία του ‘70 .
Μετά , η επιχείρηση νοικιάστηκε σε ντόπιους , κάποια περίοδο , την είχε ένας Μαλανδρινιώτης , ο Ρήγας Ρήγας , που παραδίπλα είχε και πτηνοτροφικούς θαλάμους και παράλληλα δούλευε και το μύλο , γιατί το χάνι πια , είχε..σβύσει ..
Τελευταίος ενοικιαστής , αν δεν κάνουμε λάθος , ήταν κάποιος Αναστασόπουλος , απ’ τη Σώταινα , που το κρλατησε γιά κάμποσο καιρό , τώρα είναι από χρόνια κλειστό και χρησιμοποιείται σαν ..εξοχικό , απ’ τους κληρονόμους του Γιάννη Σιώκου .
Αρχείο Κ. Καψάλη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου